Bu İçerikte Yer Alan Ana Başlıklar:
• 5 Saniye Testi Hangi Durumlarda Yapılmalıdır?
• 5 Saniye Testi Nasıl Yapılır?
• Sonuçlar Nasıl Analiz Edilir?
• Örnekler
Bu içerik ile; kullanılabilirlik testi yöntemlerinden biri olan 5 saniye testi’nin yapısını, neden ve nasıl yapıldığını, bu teste hangi durumlarda ihtiyaç duyduğumuzu öğreneceksiniz. Örnek çalışmalarla da bize kullanılabilirlik alanında neler kazandırdığını keşfedeceksiniz.
Userspots'tan kullanılabilirlik testi servisi alabilir ayrıca Userspots Akademi'de online olarak devam eden; UX Eğitimi, Design Sprint ile UI/UX Eğitimi, UX Araştırma Eğitimi ve Design Thinking Eğitimi'ne katılarak "kullanılabilirlik testi" çalışmasını deneyimleyebilirsiniz.
Bir arayüz hakkında hızlı ve nicel veriler toplamak istediğimizde başvurduğumuz yöntemlerden biri olan; 5 saniyelik kullanıcı testi, tıklama testi gibi adlar da verilen 5 Saniye Testi’ni bu yazımızda birlikte inceleyeceğiz. Sözlükte en temel anlamıyla yazdığımız 5 saniye testi nedir’in tanım ve işlevselliğine bakacak olursak bu test; arayüz tasarımlarında özellikle ana sayfa ve kategori sayfaları olarak nitelendirilen sayfaların, kullanıcı ile hedeflenen iletişimi kurup kurmadığını anlamamızda oldukça faydalı.
İsminden de rahatlıkla şunları sorgulayabilirsiniz: “Neden 5 saniye & nedir bu 5 saniye süre?”. Şöyle ki; kullanıcıların bir web siteye bakarken o sayfayı beğenip beğenmediklerine, orada kalıp kalmayacaklarına karar vermeleri için en ideal süre 5 saniyedir. Bu kısacık sürede yaptığı gözlem sonucu bir kullanıcı, sayfaya dair bu kararları gayet verebilir. Bu nedenle kullanıcı deneyimini iyileştirmek adına yaptığımız çalışmaların bir parçası olarak bu testi uyguluyoruz. Kullanıcıları, kullanılabilirliğini test edeceğimiz web sayfası ile 5 saniye yalnız bırakıyor, gözlemlemesini bekliyor, ürünle ilk etkileşimi ile birlikte ilk izlenimlerini keşfediyoruz. Hızlı olması, çok kolay uygulanması ve tasarım ekibi için istenen bilgilere ulaştırması bu testi oldukça ulaşılabilir kılıyor.
İnternette karşımıza Cloze Test ya da 5 Seconds Click Test olarak da çıkan 5 saniye testleri; web sayfalarının amaçlanan mesajları etkili bir şekilde iletip iletmediğini test etmek için uygulanıyor. 5 saniye testi bize; bir tasarımı optimize etmemize yardımcı olan hem nicel hem de nitel geri bildirimler sağlıyor.
Kullanıcı testi ve kullanılabilirlik araştırma platformu olan UsabilityHub’ın da belirttiği gibi:
“İlk izlenimler önemlidir. İlk izlenimleri dikkate alın.”
Bu noktada biraz ürün açısından bakalım; 5 saniyede ne anlatabiliyoruz?
Kullanıcıya fikrimizi görselleştirdiğimiz bir web sayfası veya sunum slaytı gibi görsel bir yapıyı 5 saniye gösteriyoruz. Sonrasında kullanıcıdan bu çok kısa maruz kalma süresinde sayfadan anladıklarını topluyor, ürünün/servisin ne işe yaradığının anlaşılıp anlaşılmadığını ölçüyoruz.
Bu kısacık sürede sayfamız kullanıcıya; sayfanın amacına, hedef kitleye dair ve hem tasarımın hem de markanın güvenilir görünüp görünmediği ile ilgili fikir vermeli. Ayrıca sayfada yer alan unsurlar 5 saniyelik göz atma sonrasında akılda kalıcı olmalı.
5 saniye testi ile MVP (Minimum Viable Product) halindeki bir web sayfasını, grafik tasarımı, mobil uygulama tasarımını, wireframe’i, liste görünümünü, onay sayfasını, logo ya da metinden oluşan içeriği kullanılabilirlik açısından test edebilirsiniz. Test edeceğiniz ürünün bir mesaj iletme kaygısının olması yeterli.
Bu saydıklarımızın herhangi biri ile ilgili şu konularda incelemelere ihtiyacınız varsa 5 saniye testini uygulayabilirsiniz:
• Tipografik niteliklerin (satır yüksekliği, yazı tipi ve boyutu vb.) anlamayı nasıl etkilediğini,
• Görsellerin, renklerin ve çevresel grafiklerin anlamaya yardımcı mı olduğunu yoksa zarar mı verdiğini,
• Masaüstü web ya da mobil web gibi araçlarda, anlamanın cihaz türüne göre nasıl değiştiğini,
• Hedef kitlenizin anlaşılıp anlaşılmadığını,
• Sayfanın amacının anlaşılıp anlaşılmadığını,
• Sayfada yer alan unsurların akıldaki kalıcılığını,
• Tasarımınızın ve markanızın güven verip vermediğini değerlendirmek.
Sayfanızın tüm bunları hızlı, rahat ve kolay bir şekilde sağlıyor olması gerekir. Eğer sağlayabiliyorsa doğru kitleyi yakalama olasılığı da oldukça yüksektir ve kullanıcı sayfayı büyük olasılıkla bir işlem yapmadan terk etmeyecektir. Özellikle web sitenizdeki açılış sayfasını bu şekilde optimize ederseniz, servis/ürününüzün başarı metrikleri de olumlu bir artış gösterecektir.
En çok da;
• Tasarım konseptimizi hızlıca değerlendirmek istediğimizde,
• Tasarımın farklı versiyonlarını karşılaştırmaya ihtiyaç duyduğumuzda,
• A/B test yapmadan önce,
• Müşteriye quick win önermek istediğimizde 5 saniye testi uyguluyoruz.
5 saniye testi basit ve görev tabanlı bir kullanılabilirlik testi olduğu için birden fazla etkileşim ve görev gerektiren tasarımları, arayüzleri test etmek için uygun bir yöntem değildir. Bir e-ticaret sitesinde satın alma gibi bir deneyimi eksiksiz bir akışta test etmek isterseniz bu test tek başına asla yeterli olmaz. Bu noktada A/B Testi gibi diğer kullanılabilirlik testlerini gerçekleştirebilir, onlara ek olarak 5 saniye testini uygulayabilirsiniz.
Artık çoğu kullanılabilirlik testinde olduğu gibi 5 saniye testi’ni de hem yüz yüze hem de çevrimiçi ortamda uzaktan gerçekleştirebiliyoruz.
Gelin, iki versiyonu da bir inceleyelim:
Çevrimiçi (Online)
Userspots’da gerçekleştirdiğimiz bir 5 saniye testi örneğinden ilerleyelim.
1. Test edilecek arayüzü seçiyoruz.
Senaryomuza göre şu alanları test ediyoruz:
• Landing Page’in above-the-fold olan kısmı
• Banner
• CTA
• Menü
• Gösterim
2. UsabilityHub’ın sitesine giriyoruz ve yeni bir “5 Saniye Testi/Five Second Test” açıyoruz. (Tabii ki farklı araştırma platformlarını da tercih edebilirsiniz).
3. Kullanıcıya yöneteceğimiz soruları yazıyoruz. Burada sorular elbette projenin amacına göre değişiklik gösterir, biz örnek senaryomuza göre yapalım.
• Görmüş olduğunuz sayfa ne işe yarıyor? Aklınızda kaldığı kadarı ile anlatır mısınız?
• Hangi markaya ait?
• Bu sayfa ile ilgili neyi/neleri sevdiniz?
• Bu sayfa ile ilgili neyi/neleri sevmediniz?
• Aşağıdaki kelimelerden hangileri bu görmüş olduğunuz sayfa ile örtüşüyor? Dilediğiniz sayıda seçeneği seçebilirsiniz.
Çocuksu - Canlı - Dinamik - Göze hitap eden - Güvenilir
4. İster ofis içerisinde çalışan arkadaşlarımızla testi gerçekleştiriyoruz, istersek anketi e-mail yolu ile önceden belirlediğimiz katılımcılara iletiyoruz. Katılımcılara zaman ayırdıkları için minik ödüller sunmayı da unutmuyoruz :).
5. En az 30 cevap topladıktan sonra anketi değerlendirme aşamasına geçiyoruz. Burada UsabilityHub’ın tüm datayı gösterme hizmetinden faydalanarak süreci kolaylaştırabilirsiniz.
Yüz Yüze (Offline)
Başlangıç noktamız yine aynı şekilde;
1. Test edilecek arayüzü seçiyoruz. Aynı anda 2 ve daha fazla alternatifi test edebileceğimizi de unutmayın.
2. Kullanıcı buluyoruz. Kullanıcı bulmada çeşitli ve keyifli yollarımız mevcut:
- Ofisteki bir çalışma arkadaşımızı masasından çalıyoruz ve teste davet ediyoruz:)
- Mevcut ürün için halihazırda bir kullanılabilirlik testi gerçekleştireceksek öncesinde 5 saniye testi ile başlıyoruz.
- Ya da başka bir arkadaşımız kullanılabilirlik testi yapıyorsa işimizi onun başına yıkıyoruz.
3. Kullanıcıya önce senaryomuzu anlatıyoruz. Öncelikle katılımcının rahat hissetmesini sağlamak önemli, testin stresli bir aktiviteye dönüşmemesi gerekiyor.
Şöyle bir konuşma üzerinden ilerleyebiliriz; “Şimdi size bir e-ticaret sitesinin ürün detay sayfasını göstereceğim. Sadece 5 saniye bakacaksınız, sonra sayfayı kapatacağım ve ürünle ilgili ne anladığınızı soracağım”. Testin amacına bağlı olarak, onlara nelere dikkat etmeleri gerektiği konusunda bir bağlam da verebiliriz. Kullanıcı sadece 5 saniye bakacağı için mümkün olduğu kadar, en genel haliyle anlatıyoruz ve dikkatli olmaları gerektiğini vurguluyoruz ki test sırasında müdahale etmemiz gerekmesin.
4. Gösteriyoruz, kapatıyoruz, soruyoruz:
• Ürün neymiş?
• Ürünün fiyatı neydi?
• Ürünün farklı fiyatları var mıydı?
• Başka ne vardı sayfada?
• Kampanya var mıydı?
• ...
5. Kullanıcının tekrar ve daha detaylı incelemesine izin veriyoruz (Opsiyonel bir adım).
Çok detaylı bir arayüz ise, kullanıcı yanlış anladı ise ve devamında zaten kullanılabilirlik testine başlayacaksak bu adımı uygulayabiliriz. Bu noktada kullanıcıya “İlk izleniminiz doğru muydu?, Farklı fiyatları neymiş?” gibi sorular yöneltebiliriz.
6. Datayı Google Docs’ta kaydediyoruz. Son olarak işimiz tabii ki verilerle.
• Kullanıcı
• Versiyon
• Sonuç (anladı mı?)
• Yorumlar
Başlıklarını açarak, tüm verileri buraya not alıyoruz.
Testi ister online ister offline gerçekleştirelim bir dizi tasarım varyasyonu oluşturabilir, bunları test edebilir ve her zaman en iyi çözümü bulmak için hızla yineleyebiliriz. Ayrıca tavsiyemiz bu testin uzaktan yapıldığında çok daha rahat uygulandığı yönünde :). 5 saniyelik slaytlara test etmek istediğiniz sayfaların görüntüsünü ekleyip katılımcıyla ekranınızı paylaşarak hemen sonrasında soru aşamasına geçebilirsiniz. Ofisinize bir katılımcı çağırarak, sunum ortamını hazırlamak, süreyi ayarlamak gibi uğraşlara oranla çok daha kolay ve hızlı olacaktır.
Bu noktada, hızlı ve kaynaklara bağlı olarak gelişen kullanılabilirlik testleri ile ilgili konuştuğumuz IT Depends serisi videomuzu izlemeniz faydalı olabilir :).
Son aşamaya geldiğimizde veri kısmını dikkatlice düzenlememiz önemli. Çünkü veriler bize kullanıcıların arayüzü anlayıp anlamadığını söylüyor. Kullanıcılar arayüzü anlamadıysa veya yanlış anladıysa demek oluyor ki tasarımda sorunlar var.
Testin de kısa sürmesinin verdiği avantajla birlikte sonuçları analiz etmek de oldukça basit. Yukarıda da örneklendirdiğimiz gibi katılımcı verilerini bir dosyada kendiniz not edecekseniz “anlayan” ve “anlamayan” olarak iki kategori oluşturmak incelemenizi daha da kolaylaştıracaktır.
Takım olarak toplanın ve notlarınızı paylaşın. Testlerde sunduğunuz tasarımların her birinin artılarını/eksilerini, 5 saniyelik testte ortaya çıkan daha genel durumları tartışabilir ve sonraki adımları belirleyebilirsiniz.
Katılımcıların yaklaşık %80'inden fazlası ilk gruba yani “anlayan” grubuna dahil ise, elinizde başarılı bir tasarım var demektir. Bu sayı çok daha düşükse bunu, tasarımda bazı değişikliklere gitmeniz gerekiyor olarak yorumlayabilirsiniz.
Usability Hub’ın katılımcı olarak dahil olup, inceleyebileceğiniz 2 güzel örneğini vermek istiyorum.
İlki, “Web sitemin hedef kitlesi net mi?” sorusuna yanıt aranan bir 5 saniye testi. Buradan hem teste katılıp bu eylemi deneyimleyebilir hem de testin sonuçlarını inceleyebilirsiniz. 50 katılımcıdan 30’unun anlayan kategorisine girdiği bu teste iyileştirilmesi gereken bir yer tespit edilmiş.
Diğer bir 5 saniye testi ise “Ziyaretçiler bir sayfanın ne hakkında olduğunu anlıyor mu?” sorusuna yanıt arıyor. Bu sayfadan ulaşabileceğiniz testte 50 katılımcıdan 23’ü hizmeti doğru anlamış. Kötü bir sonuç değil ve sonraki adımlar için oldukça faydalı bilgiler yansıtıyor. Siz de katılıp deneyimleyebilir ve yine testin sonuçlarına göz atabilirsiniz.
_optimized.jpg)
