Bu yazıyı okuyorsanız mutlaka hayatınızın bir döneminde sunum yapmışsınızdır veya yapacaksınızdır. Birçok farklı sektörde farklı aşamalarda karşımıza çıkan sunum bildiğiniz gibi, UX/UI alanında da oldukça önemli bir yere sahip. Öyle ki bazen bir iş görüşmesinde portfolyonuzu anlatırken, bazen tasarımlarınızı müşteriye aktarırken, bazen de ekip arkadaşlarınızın karşısında kendinizi sunum yaparken bulabilirsiniz.
Bunun birçok cevabı var ancak temelde şunları sıralamak mümkün:
Bir konu hakkında;
• Karşı tarafı bilgilendirmek,
• Yol göstermek,
• İlham vermek,
• İkna etmek,
• Keyifli bir öğrenim süreci sağlamak,
• Karşı tarafı harekete geçirmek
için sunum yaparız.
Her ne kadar UX/UI design alanında önemli olduğu düşünülen ve üzerine yoğunlaşılan temel konular araştırma, analiz, tasarım odaklı düşünme, wireframe oluşturma, prototip gibi tasarım öncelikli konular olsa da, yapılan sunumların ve iletişim şeklinin önemi göz ardı edilemez. Neden mi? Günlerce, belki aylarca bir UX araştırması yapmış, çıktılar oluşturmuş, beyin fırtınaları yapmış, nihayet tasarımı hazırlamış ve bu sunumu yapacağınız günü heyecanla beklemiş olabilirsiniz. Tasarım ne kadar şahane olursa olsun bir sunum yapmanız gerekiyorsa karşı taraf ancak sizin anlattığınız, gösterdiğiniz, ifade ettiğiniz ölçüde ve şekilde bilgiyi sizden alacaktır. Dinleyiciler sizin arka plandaki bu uzun yolculuğunuzu bilemeyebilir. Bu nedenle sunumun başarısı bütün bir projenin gidişatını değiştirebilir.
Örneğin bir portfolyo sunumunda sadece tasarımlarınızı ve çalışmalarınızı göstermek yetmeyecektir. Konsepti, düşüncelerinizi, tasarım fikrinizi ve nedenlerini açıkça ifade etmeniz beklenecektir. Tasarımınızı sunarken kurduğunuz iletişim dili karşı tarafın size olan dikkatini ve bakış açısını da etkileyecektir. Kendine güvenen ve net bir dille yapılan bir sunum dinleyici ile aranızda daha pozitif bir iletişim kurulmasını sağlar. Ayrıca sunumlar bir liste gibi değil bir hikaye anlatımında olmalıdır ki dinleyiciyi içine çeksin. Biliyoruz ki hikaye anlatımları da sıkıcı olmamalıdır. :)
Öncelikle bir sunumun tek bir parçadan tasarlanmadığını belirtmek isterim. Bu süreci sunum hazırlama ve sunum zamanı olarak ikiye ayırarak anlatabilirz.
Net bir amaç belirlemek
Sunumu hazırlarken en temel, en göze çarpan ve dinleyiciye aktarmak istediğiniz noktaları belirlemekte fayda var. Bu sunumu kime, neden yapıyorsunuz ve sunum neticesinde onlardan nasıl bir reaksiyon almayı bekliyorsunuz? İşe girmek için bir portfolyo sunumu mu yapıyorsunuz? Üründe geliştirilen bir özelliğe dair tasarımı ekibe mi anlatıyorsunuz? Yoksa bir müşteriye tasarımınızı sıfırdan mı aktarıyorsunuz? İkna edici bir sunum tasarlarken öncelikle projenizi netleştirmeniz ve bu yolda gitmeniz çok önemlidir.
Hikayeleştirme
Sıkça duyduğumuz bir kavram: “storytelling”. Neden mi önemli? Çünkü dinleyiciler salt bilgi ile karşılaştıklarında bağlamdan ve konudan kopabilir, sıkılabilir, ilgisini kaybedebilir. Oysa hikayeler ilgi çekici ve akılda kalıcıdır. Dinleyiciye aktarmak istediğiniz adımları bir hikaye anlatır gibi olay örgüsü kapsamında anlatırsanız, dinleyiciler bir sonraki adımı merakla bekleyecektir. Tasarım fikrinizi anlatırken de tasarım gerekçelerini sadece veriye dayandırmak yerine, yerinde kullanılan bir hikayeleştirme cümlesi karşı tarafın bu gerekçeyle daha kolay bağ kurmasını ve söylediklerinizin daha akılda kalıcı olmasını sağlayacaktır. Sunum ile Hikaye Anlatmak yazımızı okuyarak, hikayeleştirmenin sunumda nasıl uygulandığını daha detaylı öğrenebilirsiniz.
Sunumu kısa ve öz tutmak
Sunumu yazıya ve fazla bilgiye boğmak yerine özet ama nokta atışı bilgiler vermek gerekli. Bu, karşı tarafın dikkatinin sizde kalmasını sağlarken aynı zamanda içerikle daha kolay bağ kurmasını sağlayacaktır. Uzun paragraflar yerine anahtar kelimeleri maddeler halinde vermek güzel bir yöntemdir. Rakamlardan oluşan ve dinleyiciyi veriye bir veri yığınına hapseden karışık bilgiler yerine de görselliği kolay bir tablo, şema, grafik gösterebilirsiniz.
Dizayn hiyerarşisi
Sunumu oluşturan slaytlarda bir dizayn hiyerarşisi oluşturun. Slaytlarda ölçek, renk ve hizalama yoluyla görsel bir kontrast yakalayın. Bir slaytta 3’ten daha fazla fikri görsel olarak vurgulamaya çalışmayın. Ayrıca 2’den daha fazla font ve karmaşık renk tonları kullanmamakta da fayda var. Sunumda bir tema olması görsel açıdan istikrarı sağlar.
Anahtar kelimeler kullanmak
Yorucu, uzun bir sunum hazırlığı yapmış olabilirsiniz. Her bir kelimeyi ve detayı ezberlemeniz ise mümkün değil. Slaytlarda yer alan yazıları olduğu gibi okumak ise sunum sırasında iyi bir etki yaratmayacaktır. Bu nedenle sunumda size içeriği ve anlatacağınız noktaları hatırlatacak bazı anahtar kelimelere, tetikleyici ifadelere yer vermek faydalı olacaktır. Sunumda dağıldığınız, unuttuğunuz veya zorlandığınız anlarda böyle bir kelimeyi görmek dikkatinizi yeniden toparlayıp anlatacağınız konuyu anımsamanızı sağlar.
Sunuma mizah serpiştirmek
Mizahi unsurlar, dinleyicinin kendisini daha rahat hissetmesini ve sunuma odaklanmasını kolaylaştırır. Bu nedenle sunumda mizah içeren bazı alıntılar, anılara yer verilebilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir husus var. Kara mizah ya da doğrudan bir kişiye/gruba yönelik şakalar her dinleyicinin hoşuna gitmeyebilir. Bu nedenle daha genel, çok da riskli olmayan mizahi unsurları ve bazı anıları sunuma katabilirsiniz.
Bolca pratik yapmak
Sunumu esas kitlesine yapmadan önce pratik yapmak çok çok çok önemli. Topluluk önünde kendini gergin hisseden anlatıcılardansanız ayna önünde çalışabilirsiniz. Ya da kendinizi rahat hissettiğiniz küçük bir topluluğa önceden bu sunumu yapabilirsiniz. Ayrıca sunumu hazırlamak başka bir süreç anlatmak ise başka bir süreçtir. Sunumda yer verdiğiniz cümleler, kelimeler konuşma diline bazen farklı yansıyabilir. Bazen de zihinden geçen ifadeler konuşma dilinde farklı şekilde vücut bulabilir. O nedenle bu konuda bir hazırlık yapmak, nerelerde iyi olduğunuz ve nereleri geliştirmeniz gerektiğini keşfetmenize fayda sağlar.
Olumlu bir düşünce yapısıyla sunuma başlamak
Yukarıdaki ipuçlarını takip ettiyseniz yeterince güçlü bir sunum hazırladınız ve sunuma hazırsınız demektir. Artık zihninizi rahatlatma ve olumlu düşüncelerle sunuma başlama vakti. Sunumdan önce size iyi gelen şeyler yapın. Bir kahve içmek, yürüyüş yapmak, sevdiğiniz bir şarkıyı dinlemek, meditasyon yapmak… Tercih sizin. Yapabileceğiniz tüm aşamaları yaptığınız için artık kendinize “Yeterince hazırım” ve “Keyifli bir sunum olacağına inanıyorum” gibi motivasyon mesajları vermenin tam zamanı.
Konuya hakimiyet
Konuya hakimiyet sunum yaparken sizin kendinizi daha güvende ve pozitif hissetmenizi sağlayacaktır. Sunum sonrası gelen sorularda eğer konuya hakim değilseniz bu sunumun hem sizin hem de dinleyici için negatif bir şekilde sonuçlanmasına neden olabilir. O nedenle sunumdan önce konuyu anlamak, özümsemek önemlidir. Ancak burada önemli bir husus var. Konuya her ne kadar aşina ve hakim olsanız da gelen her soruyu cevaplayabilmeniz mümkün değil. Elbette cevabını bilmediğiniz sorularla karşılaşabilirsiniz, bu konuda kalbinizi ferah tutun. Böyle bir durumda şeffaf olmak ve dinleyiciye bunu net bir şekilde ifade etmek, bir fikir alışverişi ortamı oluşturabilmek dinleyicide pozitif bir etki bırakacaktır.
Konuya dair heyecanı dinleyiciyle paylaşmak
Muhtemelen şu meşhur sözü duymuşsunuzdur: “İnsanlar onlara ne söylediğinizi unuturken neler hissettirdiğini unutmaz.” Sizin de sunum sırasındaki tavrınız, konuya olan ilginiz ve heyecanınız ister istemez karşı tarafa geçecektir. Bu nedenle dinleyicilerin de konuyla ve sizinle bağ kurabilmesi için yollar bulun. Anekdotlar vererek, bazen görsellerden ve videolardan yararlanarak bunu sağlayabilirsiniz. Ancak elbette markayla veya ürünle çelişen stok fotoğrafları kullanmamaya özen gösterin. Sunumu yaparken kullandığınız dil de bu noktada çok önemli. Tutkunuzu ve hevesinizi yansıtan bir ses tonu ve anlatım yakalamaya çalışın.
Dinleyiciyi sunuma katmak
Dinleyiciye direkt sorular sorarak hem dinleyicinin içeriğe karşı daha ilgili kalmasını sağlayabilir hem de onları sunum konusu hakkında düşünmeye teşvik edebilirsiniz. Elbette, açık uçlu sorulara her zaman cevap alamayabilirsiniz. Böyle bir durumda ise nicel cevaplar alabileceğiniz sorular yöneltebilirsiniz. Örneğin; “Bu ekipte kaç kişi daha önce bunu deneyimledi?” veya “Sizce buradaki ortalama rakam nedir” gibi.
Sunumun sonunda özet vermek
Sunum boyunca anlattığınız konuları veya tasarımı temel olarak 2-3 başlıkta toparlayarak sunumun sonunda vermek faydalı olacaktır. Sunum başında anlattığınız bir konu sizin vermeyi amaçladığınız temel konulardan biri ise bunu sonda dinleyiciye özet geçmek, dinleyicinin zihninde net bir şekilde yer etmesini de sağlayacaktır.
Özetle, tasarımlar ve sunum içeriği kadar sunuma nasıl hazırlandığınız, sunum tarzınız ve sunumda kullandığınız iletişim şekli de çok önemli. İster bir portfolyo sunumu olsun ister müşterinize tasarım fikirlerinizi anlattığınız bir sunum olsun, etkili ve akılda kalıcı bir sunum yapmak UX/UI design alanında her zaman yeni kapılar açacaktır.
